بنتونیت‌ها نوعی رس هستند که به فراوانی در سطح زمین یافت می‌شوند و مصارف متنوع وگوناگونی دارند و اغلب بر اثر هوازدگی و دگرسانی خاکسترهای آتشفشانی و در حضور آب تشکیل می‌شود.

در زمان‌های قدیم مردم کشورهای مختلف از بنتونیت استفاده‌های متعددی می‌کردند، برای چربی زدایی از پشم گوسفند‌ها تا استفاده در حمام برای سرشویی که در ایران بنام گل سرشویی هم معروف است و برای قوام آوری شیره انگور، هر کسی به  فراخور حال و احوال خود از این گل طبیعی استفاده مورد نظر خود را داشته و دارد.

با پیشرفت علم شیمی و معادن، توسط دانشمندان و دانشجویان و علاقمندان آزمایشات مختلف انجام شد و کاربردهای متنوعی از آن بعمل آوردند، امروز این ماده معدنی کم اهمیت مصارف شگفت‌انگیزی دارد و کاربردهای زیادی درصنعت فولاد و صنایع نفت و  پتروشیمی، صنایع روغن و تصفیه، مصارف درمانی، چاه ارت، مصارف خوراکی دام و طیور، دفع آفات و هزاران نوع مصارف کوچک و بزرگ دارد.

بنتونیت‌ها در انواع مختلف که شامل بنتونیت‌های سدیمی که تورم پذیری بالایی دارند و بنتونیت‌های کلسیمی که تورم پذیری کمتری دارند، یافت می‌گردد که هرکدام موارد مصرف خاص خود را دارند.

شرکت معدنی سنگ ولیعصر، کاشف معدن بنتونیت قره‌ناز و کلتکه، که درمسیر جاده زنجان به دندی قرار دارد می‌باشد، درسال‌های 1369 تا 1372 همکاران شرکت معدنی ولیعصر که معدن را کشف کرده و پروانه بهره‌برداری گرفته بودند از موارد مصرف این ماده معدنی ناآگاه بودند که تصادفا یکی از بزرگان صنعت تصفیه روغن به نام شرکت قطران کاوه با مدیریت جناب آقای منیری که از بنیان گذاران صنعت تصفیه روغن درخاورمیانه هستند این ماده معدنی را دیده و مورد آزمایش قرارداده و به مدیریت شرکت ولیعصر اطلاع دادند و  پس از آن این ماده معدنی به روال تولید صنعتی خود افتاد و با میکرونیزه کردن و  بسته‌بندی آن در کارگاه‌های تولید مواد معدنی میکرونیزه راه تصفیه روغن صنعتی هموارتر شد و بمرور کارخانجات دیگری متوجه این امرگردیده و شروع به استفاده از این بنتونیت که پس از میکرونیزه و بسته‌بندی به نام خاک رنگبر معروف شد نمودند. امروزه بیش از صدها کارخانه تصفیه روغن صنعتی و حتی خوراکی وجود دارند که از خاک این معدن استفاده می‌نمایند.

در طی سی سال  گذشته اشخاص فراوانی تلاش نموده‌اند که با بهره‌برداری از معادنی در اطراف معدن  بنتونیت قره ناز  واقع  در 134 کیلومتری جاده زنجان به دندی در جنب معدن معروف سرب و روی انگوران معادنی را کشف و برای تولید خاک رنگبر استفاده نمایند لکن کیفیت بنتونیت این شرکت که حاوی مقدار فراوانی مونت موریلونت می‌باشد و ذخیره میلیون تنی آن همه رقبا را  کنار خواهد زد و در آینده بدون رقیب تمام تقاضای خاک رنگبر کشور عزیزمان و کشورهای اطراف را تأمین خواهد‌ نمود.

اخیرا  آزمایشگاه شیمی کوچکی در قسمتی از دفتر مرکزی شرکت واقع در  زنجان دایر نموده‌ایم که از سینه کارهای هر دو معدن ده‌ها مورد تست‌های روغن اخذ شده که نمونه‌های آن در سایت قابل ملاحظه می‌باشد و به زعم و اعتراف مصرف‌کنندگان متعدد روغن خاک رنگبری که از بنتونیت معدن قره‌ناز تولید شده است نه تنها در خاورمیانه بی‌نظیر است، بلکه می‌تواند جزء ممتازترین بنتونیت‌های خام جهان باشد.

بنتونیت‌ها بخاطر دارا بودن یک عنصر فلزی غالب در ساختار اتمی خود به دسته‌هایی تقسیم می‌گردند که آن عنصر را بیشتر دارا باشند. این عنصر می‌تواند از اتم‌های سدیم یا پتاسیم و یا آلومینیوم و کلسیم باشد که هر کدام از این عناصر غالب باشند، به همان نام معروف خواهد شد.

بعنوان مثال: بنتونیت کلسیمی یا بنتونیت سدیمی و ..

بیشترین کاربرد را دو نوع کلسیمی و سدیمی دارا می‌باشد. سدیمی تورم پذیر است و کلسیمی خواص جذب چربی دارد که برای فعال کردن استفاده می‌شود که در زیر به آن اشاره می‌شود:

فعال کردن بنتونیت خوراکی

فعال کردن بنتونیت بمعنای افزایش توان خاک معدنی در جذب ناخالصی ها و مواد مضرروغن است. از لحاظ علمی فعال کردن یعنی جایگزین کردن یون هیدروژن به جای یون آلومینیوم، آهن و منیزیم است.  فعالسازی بستگی به عوامل مختلفی از جمله نوع خاک و تصحیح PH دارد . فعال سازی خواص بنتونیت را بطرز چشمگیری افزایش می‌دهد. بنتونیت استخراج شده از معدن شرکت ولیعصر یکی از بهترین انواع بنتونیت‌ها در طبیعت می‌باشد که شرکت کانی ساز جم از مهم‌ترین و بزرگترین شرکت‌های تولید خاک فعال (اکتیو شده) از مشتریان علاقمند به بنتونیت تولیدی شرکت ولیعصر می‌باشد که برای مصارف خوراک از آن استفاده می‌کند و سالیانه مقادیر متنابهی خریداری و میکرونیزه نموده و فعال می‌نماید.